پلوتون

پلوتون

تذکر : به تازگي ستاره شناسان تصميم گرفته اند كه پلوتون را جزو سيارات در نظر نگيرند و بنابر اين آن را سياره كوتوله به حساب می آورند. اما با توجه به اهميت و شكل خاص اين جرم آسماني ما به توضيح مفصل آن مي پردازيم. پلوتون دورترين سياره از خورشيد است. پلوتون و نپتون تنها سياراتي هستند كه نمي توان آنها را بدون تلسكوپ ديد. ستاره شناسان هردوي اين سيارات را با استفاده از علم رياضيات كشف كردند.
در سال 1996 ستاره شناسان اولين تصاوير با جزييات را از سطح پلوتون منتشر كردند. تصاوير به وسيله تلسكوپ فضايي هابل گرفته شده بود و حدود 12 منطقه تاريك و روشن بزرگ را نشان مي داد. نقاط روشن كه شامل كلاه هاي قطبي هم هستند, شايد از نيتروژن يخ زده تشكيل شده باشند. مناطق تاريك ممكن است از متان منجمد شده باشند كه در نتيجه تأثير اشعه ماوراي بنفش خورشيد از نظر شيميايي تجزیه شده اند.
تا قبل از سال 2006 كه پلوتون به عنوان سياره كوتوله طبقه بندي شد، به عنوان كوچك ترين سياره منظومه شمسي ما در نظر گرفته مي شد. پلوتون كوچك تراز سيارات ديگر منظومه شمسي ما، بسیاری از ماه ها و حتي ماه زمين است. ما فقط عكس هايي از سطح آن داريم. حتي تلسكوپ فضايي هابل كه به دور زمين مي گردد فقط مي تواند عكس هاي از آن به دست بياورد. زيرا پلوتون خيلي از ما دور است. پلوتون تنها سياره منظومه شمسي ماست كه هنوز مورد بازديد فضاپيما قرار نگرفته. در سال 2015 يك فضاپيما به نام "نيوهوريزونز" كه در سال 2006 به وسيله ناسا راه اندازي شده، از پلوتون بازديد خواهد كرد.

اندازه
ستاره شناسان به خاطر فاصله زياد پلوتون تا زمين, خيلي كم درباره اندازه و شرايط سطح آن مي دانند. قطرپلوتون حدود 1485 مايل يا 2390 كيلومتر تخمين زده مي شود. اين ميزان يك پنجم قطر زمين است. اين سياره كوچك تر از هشت سياره ديگر منظومه شمسي است.

جرم و جاذبه
جرم پلوتون 29/1 ضربدر 10 به توان 22 كيلوگرم است. اين ميزان يك پانصدم جرم زمين است. جاذبه روي پلوتون هشت درصد جاذبه روي زمين است. پلوتون كم جرم ترين سياره منظومه شمسي ست. يك فرد 100 پوندي روي پلوتون وزنش فقط هشت پوند است.

طول روز و سال روي پلوتون
هر روز روي پلوتون 39/6 روز زميني طول مي كشد. هر سال روي پلوتون 7/247 سال زميني طول مي كشد. يعني 7/247 سال زميني طول مي كشد تا پلوتون يك بار دور خورشيد بگردد.

مدار پلوتون
فــــاصله پلوتون تا خورشيد 39 برابر فــــاصله زمين تا خورشيد است. متوسط اين فـــاصله از خورشيد حـــــــدود 3647240000 مــــايل يا 5869660000 كيلومتر است. پلوتون در يك مدار بيضي شكل دور خورشيد سفر مي كند. پلوتون در چند نقطه از مدارش نسبت به نپتون به خورشيد نزديك تر مي شود و در اين موقع بعد از نپتون به دومين سياره دور از خورشيد منظومه شمسي تبديل مي شود. پلوتون براي 20 سال زميني داخل مدار نپتون باقي مي ماند. اين حادثه در هر 248 سال زميني رخ مي دهد كه همان تعداد سال هایی ست كه طول مي كشد تا پلوتون يك بار به دور خورشيد بگردد. پلوتون در سال 1979 وارد مدار نپتون شد و تا سال 1999 همان جا باقي ماند. بنابراين تا سال 2226 پلوتون در خارج از مدار نپتون خواهد بود.
همچنان كه پلوتون به دور خورشيد مي گردد، دور محورش هم مي چرخد (محور يك خط فرضي ست كه از مركز سياره مي گذرد). پلوتون حدود هر شش روز زميني يك بار دور محورش مي چرخد.


ميزان بيضي بودن مدار
پلوتون يك مدار بسيار بيضي شكل دارد. معني اين حرف اين است كه فاصله اش از خورشيد در طول گردشش به دور خورشيد بسيار متفاوت است. اين باعث مي شود كه چنان كه گفتيم بعضي وقت ها پلوتون حتي از نپتون به خورشيد نزديك تر مي شود. پلوتون همچنين در مسيري مخالف بيشتر سيارات ديگر به دور محورش مي چرخد.


دماي پلوتون
سطح پلوتون يكي از سردترين مكان هاي منظومه شمسي ماست. ستاره شناسان عقيده دارند دما در سطح پلوتون ممكن است حدود 375- درجه فارنهايت يا 225- درجه سانتي گراد باشد.

تركيب سياره اي
پلوتون بيشتر قهوه اي ست. به نظر مي رسد كه اين سياره تا حدودي با گاز متان منجمد شده پوشيده شده باشد و يك جو باريك كه بيشتر از متان تشكيل شده داشته باشد. به خاطر تراكم پايين پلوتون، ستاره شناسان فكر مي كنند پلوتون اصولاً از يخ تشكيل شده. دانشمندان عقيده دارند هيچ نوع از حيات نمي تواند در پلوتون وجود داشته باشد.

ماه ها
پلوتون يك ماه بزرگ به نام شارن دارد. دو ماه ديگر آن هم در سال 2005 كشف شدند. اگرچه شارن كوچك است و حدود 1172 كيلومتر يا 728 مايل قطر دارد، اما خودش از نظر اندازه نصف پلوتون است. شارن به طور متوسط حدود 19640 كيلومتر از پلوتون فاصله دارد. سطح آن ممكن است از يخ آب پوشيده شده باشد و ممكن است هيچ جوي هم نداشته باشد. ماه شارن همگام با چرخش پلوتون به دور محور خود به دور آن مي گردد. به خاطر همين شارن هميشه بالاي يك نقطه روي پلوتون است. گردش شارن درست يك روز پلوتوني طول مي كشد. شارن به وسيله جيم كريستي در سال 1978 كشف شد.
ماه هاي ريز ديگر بين 45 تا 160 كيلومتر يا 30 تا 100 مايل قطر دارند و در فاصله حدود 27000 مايلي يا 44000 كيلومتري از پلوتون, يعني فاصله اي بيش از دو برابر مدار شارن دور پلوتون مي گردند.


چرا درباره سياره بودن پلوتون شك وجود دارد؟
بسياري از ستاره شناسان پلوتون را سياره در نظر نمي گيرند. آنها براي اين ايده شان دو دليل دارند. 1- پلوتون شبيه به هيچ يك از چهار سياره نزديكش يعني نپتون، اورانوس، زحل و مشتري نيست. پلوتون يك سياره كوچك و يخي ست در حالي كه چهار سياره ديگر بسيار بزرگ وگازي هستند. 2- پلوتون به اشياء كمربند كيپر شبيه است. اشياء كمربند كيپر اشيايي هستند كه فراتر از مدار پلوتون قرار دارند. همه اشيايي كه در كمربند كيپر كشف شده اند كوچك تر از پلوتون هستند. بنابراين ستاره شناسان پلوتون را بزرگ ترين شيء شناخته شده كمربند كيپر در نظر مي گيرند.

چگونه پلوتون كشف شد؟
در سال 1905 "پرسيوال لاول" ستاره شناس آمريكايي، حدس زد كه نيروي جاذبه بعضي از سيارات ناشناخته روي مدار نپتون و اورانوس تأثير مي گذارد. در 1915 او محل قرار گرفتن يك سياره جديد را پيش گويي كرد و شروع به جست وجوي آن از طريق مشاهده كرد. لاول تلسكوپي به كار برد تا از منطقه اي در آسمان كه فكر مي كرد سياره را مي توان در آن پيدا كرد عكس بگيرد. لاول در سال 1916 بدون پيدا كردن سياره درگذشت.
در سال 1929 "اسلايد دبليو تومباگ" دستيار لاول با استفاده از پيش بيني هاي لاول و ستاره شناسان ديگر با تلسكوپ قوي تر و با زاويه بازتر از آسمان عكس برداري كرد. در 1930 تومباگ تصوير پلوتون را روي سه عكس مشاهده كرد. سياره به نام خداي مرگ رومي، پلوتون نامگذاري شد. اين سياره همچنين به افتخار لاول به نام او نيز نامگذاري شده. در سال 1978 ستاره شناسان يك ماه پلوتون را نيز كشف كردند.